ΑΜΑΞΙΤΟΣ ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΒΡΟΥΚΟΥΝΤΑ

 

 

 ΑΜΑΞΙΤΟΣ  ΔΡΟΜΟΣ   προς την ΒΡΟΥΚΟΥΝΤΑ

Εικόνα 1Η  Βρυκουντα στο βάθος όπως φαίνεται    από τον «Τραχηλα» .

Η Βρυκούς   ήταν μία από τις τέσσερις αρχαίες πόλεις της  Καρπάθου  , στη βόρεια ακτή του νησιού  και βρισκόταν ακριβέστερα στην χερσόνησο του Νεππορείου, όπου σώζονται   σημαντικά ερείπια αρχαιοελληνικού και ελληνιστικού οικισμού και όπου έχουν βρεθεί και πολλές επιγραφές.    

Απέχει από την Αυλώνα 4.5 χλμ. και η πρόσβαση  είναι δυνατή δια ξηράς μέσω  ενός  κακοτράχαλου, στο μεγαλύτερο μέρος του, πεζόδρομου.  Για την διευκόλυνση της πρόσβασης στην περιοχή τον Αύγουστο  του 2000  διενεργήθηκε έρανος μεταξύ των κατοίκων   για την διάνοιξη  αμαξιτού δρόμου. Ύστερα  όμως από αναφορά κατοίκου η Αρχαιολογική Υπηρεσία    απαγόρευσε την διάνοιξη  με το επιχείρημα ότι ο ευρύτερος αρχαιολογικός χώρος της Βρυκούντας και ο λιθόστρωτος δρόμος που οδηγεί εκεί από την Αυλώνα είχαν περιληφθεί σε πρόταση  για χρηματοδότηση από το 3^ο Κ.Π.Σ.  για  συντήρηση   και ανάδειξή τους   και  ζήτησε να της υποβληθεί μελέτη «ούτως ώστε να μη θιγούν αρχαία  μνημεία και ο παραδοσιακός δρόμος».

   Επειδή αντιληφθήκαμε ότι καμιά από τις υπαλλήλους της  Εφορείας Αρχαιοτήτων  Δωδεκανήσου (ΕΦΑ ) δεν   είχε επισκεφθεί την περιοχή της Βρυκούντας ζητήσαμε την διενέργεια αυτοψίας για να  διαπιστώσουν ότι με την διάνοιξη του αμαξιτού δρόμου  δεν θίγονται ούτε  τα μνημεία ουτε το παραδοσιακό μονοπάτι.

Πράγματι τον Φεβρουάριο του 2002  τριμελές κλιμάκιο  της Εφορείας διενήργησε  παρουσία μας  αυτοψία στην περιοχή . Κατά την κάθοδο προς Βρυκουντα μας είπαν ότι δεν είχαν αντίρρηση να διανοιχθεί ο δρόμος   μέχρι την  θέση Χοντρή Βουλά  αρκεί να εξασφαλισθεί  χώρος για στάθμευση.  Κατά την επιστροφή   όμως μας  ενημερωσαν ότι  θα έπρεπε να αποφανθεί θετικά και το Τοπικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο   γιατί ότι λίγους μήνες πριν  είχε κηρυχθεί ως αρχαιολογικός χώρος όλη η περιοχή της  Βόρειας Καρπάθου και έτσι ήταν απαραίτητη η σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου  για οποιοδήποτε έργο στην περιοχή.   Ως εκ τούτου θα  έπρεπε να υποβληθεί  μελέτη χωροθέτησης  του δρόμου.

Ζητήσαμε τότε τη βοήθεια του έγκριτου καρπάθιου μελετητή οδικών έργων Βασίλη Χαλκιά ο οποίος το   εκπόνησε δωρεάν την σχετική μελέτη που περιλάμβανε οριζοντιογραφία, μηκοτομή και τυπική διατομή και η οποία υποβλήθηκε δια της Κοινότητας στην Εφορεία το καλοκαίρι του 2002.  

Εικόνα 2: Οριζοντιογραφία προτεινόμενης  από τον μελετητή  χάραξης και της εναλλακτικής  μεχρι τον Τράχηλα επί διαγράμματος της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού.( Με μαυρη γραμμη η προτεινόμενη χάραξη , με μπλέ η εναλλακτική και με με κίτρινη ο παλιος πεζόδρομος).

Η προτεινόμενη χάραξη αμαξιτού μήκους 2.300 μ.   όδευε   κατά μήκος της βουνοπλαγιάς ,  σε απόσταση   200  μέτρων   από τον παλιό πεζόδρομο και   τερμάτιζε στην θέση Κοντό  900 μ. μακριά από τα αρχαία μνημεία της Βρυκούντας,  χωρίς κατά συνέπεια  να θίγονται  τα μνημεία  και  το περιβάλλον τους αλλά ούτε και ο πεζόδρομος.

Η μελέτη  συνοδευόταν από τεχνική έκθεση στην οποία περιγραφόταν η σκοπιμότητα του έργου για την διακίνηση των αγροτών  αλλά και  την ανάδειξη των μνημείων της περιοχής και τη διευκόλυνση  του κοινού σε αυτά και επισημαινόταν πως  οι επιπτώσεις στο περιβάλλον ήταν ασήμαντες   αφού  το μέσο ύψος των ορυγμάτων   δεν  υπερέβαινε κατά μέσο όρο  1,5 -  2 μέτρα.

Παρά ταύτα η εισηγήτρια του θέματος  ενώπιον του Τοπικού Συμβουλίου Μνημείων  Δωδεκανήσου   εισηγήθηκε να μη εγκριθεί η διάνοιξη   με το αιτιολογικό ότι: «θα επιφέρει ανεπανόρθωτη καταστροφή στο φυσικό τοπίο γιατί θα απαιτηθούν εκβραχισμοί πολύ μεγαλύτερης κλίμακας από αυτούς που προβλέπει η μελέτη»,  «θα περιορισθεί μόνο στην εξυπηρέτηση των επισκεπτών του πανηγυριού», « θα αναιρέσει τις δυνατότητες ανάπτυξης εναλλακτικού τουρισμού», «μελλοντικά θα καταστεί ανάγκη προέκτασής του μέχρι τον αρχαιολογικό χώρο», «δεν σημειώνεται ο αρχαιολογικός χώρος και δεν προβλέπεται χώρος στάθμευσης» . Επικαλείτο δηλαδή  θέματα που δεν ήταν αρμοδιότητα της αρχαιολογικής υπηρεσίας.   

Παρά την  προσωπική παρέμβασή μας, ως εκλεγμένου τότε Προέδρου της Κοινότητας,  κατά την οποία υποστηρίξαμε ότι η διάνοιξη του δρόμου  έχει σκοπό την ανάδειξη της περιοχής  και ότι  παράλληλα σκοπεύαμε να συντηρήσουμε  και να συμπληρώσουμε την λιθόστρωση του  παλιού μονοπατιού    το συμβούλιο γνωμοδότησε  αρνητικά   με το αιτιολογικό α. «δεν προσκομίσθηκε λεπτομερής μελέτη στην οποία θα φαίνεται το μέγεθος των επεμβάσεων..» και β. οι επεμβάσεις θα αλλοιώσουν το προστατευόμενο τοπίο της περιοχής».

Κατά της απόφασης αυτής προσφύγαμε στο Υπουργείο Πολιτισμού  που έφερε το θέμα για γνωμοδότηση  στο Κεντρικό   Αρχαιολογικό Συμβούλιο (Κ.Α.Σ.)

    Παρότι όμως η τότε πρόεδρος  του ΚΑΣ και νυν Υπουργός Πολιτισμού συμφώνησε με τη  άποψή μας  ότι  ήταν αντιδεοντολογικό να ζητείται πλήρης μελέτη προ της κατ’ αρχή εγκρίσεως της χωροθέτησης του δρόμου και ότι  η εξέταση των επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον  ήταν αρμοδιότητα άλλων υπηρεσιών, το  συμβούλιο γνωμοδότησε και πάλι αρνητικά με την αιτιολογία ότι  ο δρόμος είναι δυνατόν να επιφέρει «βλάβη   επι των μνημείων της περιοχής  τα οποία   σε μεγάλο βαθμό δεν έχουν ερευνηθεί ακόμη » .

Ύστερα από αυτό θα έπρεπε να  προσφύγουμε στο Συμβούλιο της Επικρατείας  για την ακύρωση της απόφασης. Μας επέτρεψε  όμως ο Γενικός Διευθυντής  του Υπουργείου Πολιτισμού  προτρέποντάς μας να επιδιώξουμε επανεξέταση του θέματος  από το ΚΑΣ του οποίου η σύνθεση είχε αλλάξει  στο μεταξυ μετά την αλλαγή της Κυβέρνησης το 2004.

    Ζητήσαμε  τότε  κατ΄ αρχή από την Εφορεία    να μας υποδείξει σε πια σημεία  της διαδρομής πιθανολογείται ύπαρξη  μνημεία  που δεν φαίνονται   και μας απάντησαν   ότι  είναι πιθανόν να υπάρχουν  διάσπαρτα μνημεία στην περιοχή από την Βρυκούντα μέχρι την Χοντρή Βουλά.

Παρότι η περιοχή  είναι βραχώδης και είναι αντικειμενικά αδύνατο να υπάρχουν μνημεία κάτω από συμπαγείς βράχους  προς αποφυγή αντιδικίας με την ΕΦΑ   ζητήσαμε να εγκριθεί κατ’ αρχή η διάνοιξη  τμήματος του δρόμου από Αυλώνα μέχρι την Χοντρή Βουλά , όπως είχε συμφωνήσει προφορικά και το κλιμάκιο της  ΕΦΑ Δωδεκανήσου κατά την αυτοψία που είχε διενεργήσει το 2002.

 Παρά ταύτα  και πάλι η Εφορεία    εισηγήθηκε  και πάλι στο ΚΑΣ το 2006 να μη εγκριθεί το αίτημα της Κοινότητας με το   αβάσιμο πρόσχημα ότι θα καταστραφεί το «λιθόστρωτο μονοπάτι»  και ο «περιβάλλων χώρος»με αποτέλεσμα το Συμβούλιο   να γνωμοδοτήσει και πάλι αρνητικά .

  Ένα χρόνο  όμως μετά το 2007  η ίδια  ενέκρινε την διάνοιξη   του δρόμου από Αυλώνα προς Τράχηλα    με τους όρους: α. Να  μη φθάσει στην Βρυκουντα, β.Να μη διαμορφωθεί χώρος στάθμευσης , γ. Πριν την έναρξη των εργασιών να υποβληθεί στην ΕΦΑ  για έγκριση Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ).   

    Ουσιαστικά ενέκρινε   υπό αίρεση  την όδευση την οποία    δεν  την πρόκρινε ο μελετητής  το 2002 λόγω του  πολλαπλάσιου κόστους κατασκευής και των πολύ  δυσμενέστερων  περιβαλλοντικών επιπτώσεων που θα είχε η διάνοιξη  από την περιοχή εκείνη λόγω του βραχώδους  του εδάφους.  Ζητούσε   και πάλι μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων  για  χάραξη που  πιθανότατα θα απορριφθεί από τις αρμόδιες αρχές  για περιβαλλοντικούς λόγους.

    Δεδομένου δε  ότι  δεν  υπήρχαν διαθέσιμα χρήματα   ούτε η Κοινότητα αλλά ούτε και ο Δήμος     μεταγενέστερα δεν προέβησαν στην εκπόνηση  νέας  μελέτης οδοποιίας     και Μελετης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων  όπως ζητούσε  η Εφορεία .

   Έτσι είκοσι πέντε   χρόνια μετα την διενέργεια του εράνου δεν διανοίχθηκε ούτε το τμήμα  για το οποίο επαρκούσαν τα χρήματα που είχαν συγκεντρωθεί , μέχρι την Χοντρή Βουλά, που βρίσκεται περίπου στο μέσο της διαδρομής  .

Αποτέλεσμα της μη ύπαρξης αμαξιτού  ήταν  να μη εγκριθεί το 2023 και η  πρόταση της ίδιας της ΕΦΑ Δωδεκανήσου, προϋπολογισμού 250.000 ευρώ, για  την συντήρηση και ανάδειξη των αρχαιοτήτων της Βρυκούντας.  

  Κατόπιν τούτου  περιμέναμε πως η Εφορεία   θα  άλλαζε θέση  και θα διευκόλυνε  την διάνοιξη αμαξιτού δρόμου μέχρι  τον Τράχηλα, μέχρι του σημείου δηλαδή που είχε συμφωνήσει το 2007 σύμφωνα με την μελέτη νότια του παλιού πεζόδρομου.

Αντί αυτού  η  αρνητική απάντηση σε αίτημα των κατοίκων  για ολοκλήρωση της βελτίωσης βατότητας   μικρού  παλιού αγροτικού δρόμου  στην έναντι της Αυλώνας περιοχή  με την δικαιολογία ότι «αυτή εξυπηρετεί  το  πάγιο πραγματικό αίτημα  για την διάνοιξη  αμαξιτού δρόμου …προς  την πολύ σημαντική αρχαία θέση στην Βρυκούντα»  και   η  σύνδεση  της  διάνοιξης  με την «καταστροφή  του αρχαίου δρόμου»  και της μορφής  πανηγυριού   δείχνει  μια  ανεξήγητη   εμμονή  της εφορίας που κάθε άλλο παρά την προστασία  και την ανάδειξη των μνημείωντης Βρουκούντας  υπηρετεί.

    Αν  λοιπόν  ο Δήμος ενδιαφέρεται  πραγματικά για την υλοποίηση της μελέτης για την διάνοιξη του δρόμου προς την Βρυκούντα ,  όπως αναγράφεται στο  προεκλογικό πρόγραμμα  του  σημερινού Δημάρχου,  άποψή μας είναι πως θα πρέπει να προσφύγει  στο Συμβούλιο της Επικρατείας για να  ακυρώσει την    απόφαση της  Εφορείας    που αντικειμενικά στερείται « νόμιμης και επαρκούς αιτιολογίας» ή ακόμη και  αυτή την  ίδια την  Υπουργική Απόφαση   με την οποία κηρύχθηκε το 2001 ως αρχαιολογικός χώρος  όλη περιοχή της   Καρπάθου βόρεια της Ολύμπου «καθ’ υπέρβαση της νομοθετικής εξουσιοδότησης».