ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΧΩΡΙΩΝ ΜΑΣ

 

Εικόνα 1  Το κατεστραμενο δίκτυο της Ολυμπο με την φαιοπράσινη λιμνούλα των αποβλήτων

 Τον Νοέμβριο του 2019 όταν το Δημοτικό Συμβουλιο  αποφάσισε την σύναψη προγραμματικής σύμβασης με την «Βιώσιμη Πόλη» Α.Ε.για την εκπόνηση  μελετών  διάθεσης λυμάτων των  Διαφανίου,   Ολύμπου,  Λευκού  και αποχέτευσης Σπόων και του  Αγ. Νικολάου   έναντι 110.000 ευρώ  σε σχετικό  σχόλιό μας επισημάναμε  πως  το σωστό θα ήταν   να  προηγηθεί  η εκπόνηση μιας προκαταρτικής μελέτης για όλους τους μικρούς οικισμούς  του νησιού , να εξετασθούν οι δυνατές  εναλλακτικές λύσεις που ικανοποιούν τις απαιτήσεις των σχετικών κανονισμών και    να επιλεγεί η  βέλτιστη λύση  για τον κάθε  οικισμό.

 

Αυτό άλλωστε πρότρεπε και το  αρμόδιο Υπουργείο με το   «Κείμενο  Κατευθυντήριων Γραμμών για τη ∆ιαχείριση Λυμάτων Μικρών Οικισμών»   στο οποίο σημειώνεται ότι.. «η επιλογή των ενδεδειγμένων συστημάτων επεξεργασίας θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ανά περίπτωση με τεχνο-οικονομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια, βάσει των ιδιαιτεροτήτων κάθε έργου και των τοπικών συνθηκών....»

 

 Στο  ίδιο κείμενο   επισημαίνεται πως  τα συστήματα  τεχνητής βιολογικής επεξεργασίας  δεν είναι  κατά κανόνα η καλύτερη λύση  για μικρούς οικισμούς κάτω των 2000 κατοίκων,  για τους οποίους   επιτρέπεται η διάθεση των λυμάτων     είτε στο έδαφος είτε και στην θάλασσα 200 μ, μακριά από  σημεία που χρησιμοποιούνται για κολύμβηση και  εκτός περίκλειστων όρμων,  μετά από  πρωτοβάθμια επεξεργασία   που επιτυγχάνεται με  μια σηπτική δεξαμενή    .

  Σημειώνει  ότι «τόσο στα συμβατικά ή  μηχανικά συστήματα επεξεργασίας   όσο και στα   Φυσικά συστήματα επεξεργασίας , οι διεργασίες που λαμβάνουν χώρα είναι σε μεγάλο ποσοστό παρόμοιες. Η κύρια διαφοροποίηση έγκειται στο γεγονός ότι οι διεργασίες στα φυσικά συστήματα πραγματοποιούνται με φυσικό τρόπο, ήτοι με χαμηλές ταχύτητες, ενώ στα συμβατικά συστήματα οι διεργασίες πραγματοποιούνται με αυξημένη ταχύτητα, εξαιτίας των επιβαλλόμενων τεχνητών συνθηκών».

Αναφέρει ακόμη πως κύρια, κοινά σχεδόν,  μειονεκτήματα των   συμβατικών εντατικών συστημάτων   είναι:

·       -Υψηλό κατασκευαστικό και λειτουργικό κόστος.

·       -Σχετικά υψηλές ενεργειακές απαιτήσεις.

·       -Ανάγκη ύπαρξης εξειδικευμένου προσωπικού.

·       Απαίτηση περαιτέρω επεξεργασίας της ιλύος που προέρχεται από την πρωτοβάθμια καθίζηση

·       -Εμφάνιση προβλημάτων νηματοειδούς διόγκωσης της ιλύος.

·       -Έλλειψη σταθερότητας σε περιπτώσεις μεταβαλλόμενων φορτίων εισόδου.

   Επισημαίνει  τέλος πως « Η εδαφική διάθεση  , λόγω των χαμηλότερων απαιτήσεων επεξεργασίας, είναι πλεονεκτικότερη εξασφαλίζοντας τη συνεχή και αδιάλειπτη διάθεση των λυμάτων στο έδαφος, η οποία δεν επηρεάζεται από μικρές διακυμάνσεις της ποιότητας της εκροής».   

 

  Μια απο τις  περιγραφόμενες στο εγχειρίδιο του υπουργείου μεθόδους φυσικής επεξεργασίας   που μπορεί να εφαρμοσθεί σχετικά εύκολα   σε  οικισμούς  της Καρπάθου- (εκτός της πόλης)-  είναι οι  ΤΕΧΝΗΤΟΙ ΥΓΡΟΒΙΟΤΟΠΟΙ. «Οι υγροβιότοποι είναι τμήματα εδάφους κατακλυζόμενα με νερό συνήθως μικρού βάθους (<0,6m), στα οποία αναπτύσσονται φυτά όπως: διάφορα είδη κύπερης  , καλάμια,   είδη βούρλων , είδη ψαθιού και αφράτου . Η φυτική βλάστηση προσφέρει το βασικό υπόστρωμα ανάπτυξης των βακτηρίων, βοηθά στο φιλτράρισμα και την προσρόφηση συστατικών του αποβλήτου, μεταφέρει οξυγόνο στη μάζα νερού και περιορίζει την ανάπτυξη αλγών με τον έλεγχο της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας.

Σημειώνει πως «για  την επεξεργασία των υγρών αποβλήτων  οιι φυσικοί ή και τεχνητοί υγροβιότοποι χρησιμοποιούνται ολοένα και περισσότερο τα τελευταία χρόνια. Αποτελούν μία απλή και αποτελεσματική λύση για την δευτεροβάθμια επεξεργασία αποβλήτων οικισμών έως και 2.000 κατοίκων».

 

 

  Όπως αναφέρει το εγχειρίδιο : «Με την Μέθοδο του Ριζικού Συστήματος συντελούνται εκτός του δευτεροβάθμιου καθαρισμού, φυσικές και χημικές διεργασίες που εγγυώνται και το προχωρημένο στάδιο επεξεργασίας, …. Επίσης καταστρέφονται παθογόνοι μικροοργανισμοί και ιοί.

(ΣΣ   Επιτυγχάνεται δηλαδή  καλύτερο αποτέλεσμα από τον Βιολογικό των Πηγαδίων).

 

 Η Μέθοδος εφαρμόζεται για καθαρισμό αστικών λυμάτων και βιομηχανικών υγρών αποβλήτων παγκοσμίως.

 

«Τα πλεονεκτήματα της Μεθόδου του Ριζικού Συστήματος είναι:

·       Υψηλή απόδοση καθαρισμού  

·       Αυτορυθμιζόμενη λειτουργία ,

·       Απουσία δευτερογενούς ιλύος

·       Απουσία οσμών λόγω της υπεδάφιας διέλευσης των λυμάτων

·       Πολύ χαμηλή απαίτηση ενέργειας και πολύ μικρό κόστος λειτουργίας και συντήρησης

·       Μεγάλη διάρκεια ζωής των εγκαταστάσεων

·       Αρμονική προσαρμογή των εγκαταστάσεων στο φυσικό τοπίο».

 

 Με βάση τα παραπάνω είναι φανερό πως   ήταν   λάθος η  ανάθεση μελετών  για προμήθεια   μηχανικών  συστημάτων επεξεργασίας χωρίς να έχει προηγηθεί  προκαταρτική μελέτη που θα εξέταζε και  αξιολογούσε  συγκριτικά τις εναλλακτικές λύσεις που μπορούν να εφαρμοσθούν σε κάθε οικισμό  με βαση τις τοπικές συνθήκες και ιδιαιτερότητες.

 

  Σοβαρότερο όμως λάθος είναι ότι ενώ οι μελέτες [i] έχουν παραδοθεί και εγκριθεί από την Οικονομική Επιτροπή προ διετίας αντί να δημοσιοποιηθούν , όπως επιβάλλει ο νόμος , κρατούνται μυστικές  τόσο από τους Προέδρους των Κοινοτήτων   όσο και από τον   Αντιδήμαρχο Βορείου Καρπάθου, που τυπικά είναι αρμόδιος για την παρακολούθησή των σχετικών έργων  στην β .Καρπαθο, αλλά και τον επικεφαλής της ΑΠΕΚ  και μελος της Οικονομικής επιτροπής.

 

 Θέλοντας να δούμε αν εξετάσθηκαν από τον μελετητή εναλλακτικές λύσεις φυσικής επεξεργασίας των λυμάτων  Διαφανίου  και Ολύμπου υποβάλαμε εγγράφως αίτηση για να μας δοθεί αντίγραφο των μελετών  . Ο Γενικός Γραμματέας υποκαθιστώντας τον Δήμαρχο, «απαγόρευσε» να μας δοθούν με την αιτιολογία , ότι αν τις παίρναμε θα δημιουργούσαμε πρόβλημα στον Δήμο  , ενώ  ενώπιον  του ΔΣ ισχυρίστηκε ότι  χρειάζεται να συμπληρωθούν.

Το ερώτημα   που προκύπτει είναι πως παραλήφθηκαν , εγκρίθηκαν και πληρώθηκαν αν είναι ατελείς .

 

Το ουσιαστικό είναι ότι περάσανε και πάλι  τέσσερα χρόνια  και το πρόβλημα της τελικής διάθεσης των λυμάτων    των χωριών μας παραμένει άλυτο . Τα λύματα στο Διαφάνι ξεχειλίζουν και ρυπαίνουν ατμόσφαιρα , έδαφος και Θάλασσα .

Εικόνα 2 Τα απόβλητα του Διαφανιου στις παραποταμες με τις μαύρες λιμνούλες που σχηματίζουν.

 

Στη   Όλυμπο το δίκτυο  παραμένει    κατεστραμμένο και τα λύματα  σχηματίζουν μικρές λιμνούλες πού αποτελούν εστίες  μόλυνσης.

Εικόνα 3 Μια από τις πολλές λιμνουλες που σχηματίζουν τα ακάθαρτα της Ολύμπου

  

 Δυστυχώς  βλέποντας τους προϋπολογισμούς των προτεινόμενων έργων φοβούμαστε ότι  το πρόβλημα δεν πρόκειται να λυθεί  ούτε και τα επόμενα χρόνια  περιμένοντας χρηματοδότηση για την προμήθεια  βιολογικών που προωθουν οι προμηθευτές τους.

  Ανδεικτικά για το Διαφανι   θα μπορούσαν να εφαρμοσθούν δύο εύκολες και  συγκριτικά  πολύ φτηνότερες λύσεις φυσικής επεξεργασίας των λυμάτων  που καλύπτουν τις   απαιτήσεις  της περιβαλλοντικής νομοθεσίας :

 (Α)   Τα λύματα να σταλούν ακόμη  άλλα 800 μ πιο μακριά από τον οικισμό     όπου να κατασκευασθεί  ένας  σηπτικός  βόθρος  και η υπερχείλισή του να διοχετευτεί  υπεδαφίως     σε ένα τεχνητό υγροβιότοπος   όπως περιγράφεται  παραπάνω..

 (Β)   Τα λύματα να σταλούν  προς το  Καμπί, όπου να κατασκευασθεί η σηπτική δεξαμενή   υψηλοτέρα από την στάθμη της θάλασσας και η υπερχείλιση της να διοχετεύεται «υποθαλασσίως»    έξω από το Φανάρι  όπου επικρατούν ισχυρά ρέματα  που τα παρασύρουν μακριά από τις ακτές .

  Η  πρώτη λύση  μπορεί να εφαρμοσθεί και για τα απόβλητα  της  Ολύμπου .  Να κατασκευαστεί    σηπτική δεξαμενή κοντά στο σημείο όπου σήμερα ο αγωγός είναι  κατεστραμμένος  και η υπερχείλισή   να οδηγηθεί  δυτικότερα σε απόσταση 450 μ   όπου υπάρχει κατάλληλος χώρος  για την δημιουργία τεχνητού υγροβιότοπου.  

  Η ίδια λύση θα μπορούσε   να εφαρμοσθεί με πολύ μικρό κόστος και για ττα Σπόα.

Το πια λύση επεξεργασίας θα επιλεγεί  δεν είναι θέμα του  μελετητή  ο οποίος   οφείλει να παρουσιάσει αντικειμενικά   τις εναλλακτικές λύσεις που μπορούν να εφαρμοσθούν σε κάθε περίπτωση  και το Δημοτικό Συμβούλιο ,   μετα και δημόσια διαβούλευση , να επιλέξει  την βέλτιστη κατά περίπτωση λύση.

Υποναυαρχος Λ.Σ (εα) Ν. Κανάκης

 

( Υπηρέτησε ως Γενικός Διευθυντής στο Υπουργείο Ναυτιλίας   και είχε στην εποπτεία του την  Διεύθυνση Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος ).

---

[i]   Οι μελέτες  που έχουν εκπονηθεί είναι : οριστικές   υδραυλικές μελέτες  έργων  μεταφοράς  ακαθάρτων : Κάτω Λευκού,    ( προϋπολογισμού  2.000.500)  Διαφανίου,  (515.000)    ,  Αγίου Νικολάου ,(506.000)  , Σπόων (444.000)    και προμελέτες  έργων επεξεργασίας ακαθάρτων:  Κάτω Λευκού , (Προϋπολογισμού 626.200), Διαφανίου (677.040), Αγίου Νικολάου (300.800) , Σπόων (393.080) και Ολύμπου (551.800) .